| . |
| . |
Położenie wschodniej Bydgoszczy nad Wisłą jest walorem do tej pory bardzo mało wykorzystanym.
Do 2007 roku nie było praktycznie żadnej spójnej koncepcji zagospodarowania obszarów nadrzecznych.
Wiele perełek na tym obszarze tkwi nadal w zapomnieniu, a walory okolic nadwiślańskich w Bydgoszczy są mało znane.
Dzieje się tak być może "z nadmiaru bogactwa".
Bydgoszcz ma w końcu rozległe urocze tereny nad Brdą i Kanałem, które tkwią znacznie silniej w świadomości mieszkańców.
Na szczęście, wskutek wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, możliwości dofinansowania wielu projektów oraz zyskującej coraz większe poparcie koncepcji oparcia turystyki w Bydgoszczy o węzeł wodny, powstają programy również dla Wisły.
Projekty dotyczące Wyszogrodu, Wisły i jej otoczenia można z powodzeniem oprzeć na dwu istniejących opracowaniach planistycznych, które są podstawą do konkretnych projektów realizowanych w przyszłości przez miasto Bydgoszcz.
Zapisom w tych dokumentach wypada przyklasnąć, licząc, że plany przełożą się z czasem na konkretne działania.
|
| . |
"Lokalny Program Rewitalizacja dla miasta Bydgoszczy"
(Miejska Pracownia Urbanistyczna, Bydgoszcz 2005)
Program wyznacza 7 obszarów do objęcia programem rewitalizacyjnym:
Stare Miasto, Wenecję Bydgoską, Londynek, Okole, Szwederowo, Śródmieście i Stary Fordon.
W dokumencie wskazuje się negatywne cechy i uwarunkowania starego Fordonu wymagające poprawy: niski standard i chaotyczność zabudowy oraz zdewastowane nadwiślańskie trakty spacerowe negatywnie wpływające na wizerunek dzielnicy od strony rzeki.
Proponowane działania dotyczą: remontów nieruchomości i uliczek w rejonie starówki, zabudowę pustych kwartałów ulicznych, uporządkowania nabrzeża, wyznaczenia tras spacerowych i rowerowych, wyznaczenia miejsca składowania kruszywa i cumowania sprzętu pływającego.
"Program Rewitalizacji Bydgoskiego Węzła Wodnego"
(Miejska Pracownia Urbanistyczna, Bydgoszcz 2006)
Szkic graficzny przedstawiający plany wykorzystania okolic dolnej Brdy oraz Wisły "bydgoskiej" dla rekreacji i turystyki.
Oprac. na podstawie "Programu Rewitalizacji Bydgoskiego Węzła Wodnego", MPU Bydgoszcz 2006
|
Jest pierwszym, spójnym i szczegółowym programem obejmującym wszystkie bydgoskie cieki - poza Brdą również Kanał Bydgoski i Wisłę.
W 2007 r. otrzymał pierwsze miejsce w ogólnopolskim konkursie ministra budownictwa na wybitne osiągnięcia twórcze w kategorii Planowanie Przestrzenne i Urbanistyka (więcej na www.mb.gov.pl - witrynie Ministerstwa Budownictwa).
W zakresie odcinka ujściowego Brdy oraz Wisły "bydgoskiej" program przewiduje następujące przedsięwzięcia:
Brda odcinek dolny (od mostu Pomorskiego do ujścia do Wisły):
 poprawa czystości wód Brdy i Wisły uzyskana poprzez budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej, bagrowanie Brdy i toru regatowego
budowa bulwarów wzdłuż obu brzegów Brdy
 Po stronie północnej bulwar przebiegać będzie od mostu Pomorskiego do mostu na ul. Spornej, a po południowej stronie Brdy od mostu na ul. Spornej do toru regatowego.
Odcinek od mostu Pomorskiego do mostu Kazimierza Wielkiego ma mieć standard B, pozostałe odcinki standard C (nawierzchnia naturalna).
Bulwary będą powiązane z terenami sąsiadującymi w formie bezkolizyjnych ciągów pieszo-rowerowych.
W ich obrębie planowane jest co najmniej 5 miejsc wypoczynkowych - małej rekreacji wraz z pomostami cumowniczymi.
Budowa bulwarów wymaga uzgodnień z zakładami przemysłowymi, rozlokowanymi wzdłuż odcinka ujściowego rzeki.
Wielką atrakcją na odcinku dolnym jest dorodny las łęgowy i ostoja ptactwa.
budowa dwóch kładek pieszo-rowerowych przez Brdę w rejonie toru kartingowego i starej śluzy na Kapuściskach;
udostępnienie Brdy dla turystycznego ruchu żeglugowego poprzez budowę dwóch przystani na bazie istniejącego przekopu starego ramienia Brdy w rejonie toru kartingowego oraz jachtowej stoczni remontowej z ewentualną funkcją przystani żeglarskiej w rejonie ul. Fordońskiej 156, na bazie istniejącego nadbrzeża
rewitalizacja toru regatowego na podobieństwo poznańskiej Malty:
Projekt przewiduje modernizację i przedłużenie toru o port drzewny (do długości 2,3 km), przebudowę ul. Toruńskiej, wprowadzenie obiektów małej gastronomii i parkingów, udostępnienie nabrzeży.
Dolny kanał żeglugowy służyłby jako zimowisko dla prywatnych jednostek, górny jako awanport dla żeglugi po torze regatowym i Wiśle.
Najważniejszym przedsięwzięciem w rejonie toru regatowego jest budowa dwupoziomowego portu jachtowego o standardzie mariny w rejonie starej śluzy Brdyujście.
 Obiekt mógłby pomieścić 100 jednostek pływających, a z racji obszerności miejsca i standardu byłby to port jachtowy o najwyższym standardzie w Bydgoszczy.
Elementem łączącym porty dolny i górny byłby urokliwy teren starej śluzy "Brdyujście".
W jego obrębie realizowana byłaby szeroka oferta usług turystycznych: informacja, gastronomia, wypożyczalnie sprzętu pływającego, dostęp do mediów.
Zobacz więcej w dziale BYDGOSKI TOR REGATOWY A MALTA W POZNANIU.
przedłużenie trasy tramwaju wodnego do Brdyujścia z przystankami: "most Kazimierza Wielkiego", "stara śluza Kapuściska", "most przy ul. Spornej", "tor regatowy", "śluza Czersko Polskie";
inne przedsięwzięcia: lokalizacja punktów orientacji przestrzennej w rejonie ujścia Brdy do Wisły, iluminacja nadbrzeży, mostów, kładek, śluz i urządzeń hydrotechnicznych, lokalizacja punktów informacyjnych dla turystów i wodniaków w kluczowych punktach: przystaniach, śluzach, kładkach.
Wisła - zakole bydgoskie:
budowa bulwaru nadwiślańskiego:
Trakt spacerowy ma przebiegać od starej śluzy Brdyujście (planowanej mariny), aż do końca fordońskiego wału przeciwpowodziowego.
Najwyższy standard (typ A) bulwar ma mieć na odcinku starego Fordonu - od glinianki do wału przeciwpowodziowego. Planuje się tu nawierzchnię utwardzoną z oświetleniem i pełnym programem wypoczynkowym (ławki, pergole, zadaszenia, gastronomia itp.)
Nieco niższy standard B bulwar ma mieć na pozostałym odcinku, z wyłączeniem końcowego odcinka wału, gdzie planuje się standard C.
Bulwar od Brdyujścia do Fordonu nazywałby się nadwiślańskim bądź fordońskim, a trakt na wale - bulwarem parkowym.
Planowane są przecinki drzewostanu co 600-1000 m, aby umożliwić otwarcia widokowe na Wisłę z bulwaru parkowego.
budowa nadwiślańskich parków miejskich: "Brdyujście", "Glinianka" i "Wisła".
Park Dzielnicowy "Wisła" ma obejmować starorzecza dolnego Fordonu, wyłączone z zabudowy ze względu na niebezpieczeństwo zalania w razie powodzi.
Parki "Glinianka" i "Brdyujście" mają mieć charakter nadrzeczny i wypoczynkowy.
uruchomienie przewozów pasażerskich na Wiśle, do czego będą wykorzystane przyczółki przeprawy promowej powyżej mostu Fordońskiego.
W tym miejscu ma być urządzona przystań pasażerska o możliwym nabrzeżu pionowym.
Druga przystań będzie urządzona na bazie istniejącego nadbrzeża pionowego na wysokości elewatora zbożowego (bez zaplecza technicznego i socjalnego).
Zobacz więcej w dziale ZARYS HISTORII ŻEGLUGI PASAŻERSKIEJ W BYDGOSZCZY.
zagospodarowanie terenu grodziska Wyszogród
Opracowanie specjalistyczne pod nadzorem konserwatora zabytków, z wymogiem wyeksponowania grodziska od strony Wisły oraz ul. Fordońskiej.
Grodzisko ma być wyeksponowane poprzez wycinkę okolicznych drzew zasłaniających jego sylwetę.
Zobacz więcej w dziale PROJEKTY ZAGOSPODAROWANIA GRODZISKA WYSZOGRÓD.
ukształtowanie pierzei Bydgoszczy od strony Wisły i mostu Fordońskiego poprzez ekspozycję i remonty zabytków (kościoły, bryła więzienia, grodzisko, elewatory zbożowe), nasadzenia roślinności, uporządkowanie terenu, iluminację.
Wiąże się z tym również uporządkowanie terenu zajmowanego przez firmę "Wirbud" zajmującą się wydobyciem kruszywa z dna Wisły.
Natomiast istniejący poniżej mostu fordońskiego basen portowy nie jest przeznaczony dla celów turystyki z uwagi na lokalizację limnigrafu i pełnienie przez basen funkcji zimowego schronu dla lodołamaczy.
inne przedsięwzięcia: iluminacja nadbrzeży i obiektów architektonicznych: mostu przez Wisłę, wież kościołów w starym Fordonie, zakładu karnego, grodziska Wyszogród, zakładów zbożowych, przystani wodnych oraz lokalizacja punktów informacyjnych dla turystów i wodniaków w kluczowych punktach.
Przedstawiono tu tylko wybrane postulaty z ww. opracowania odnoszące się w szczególności do rekreacyjnego zagospodarowania okolic nadbrdziańskich i nadwiślańskich.
Projektowane bulwary oznaczone są symbolami A,B,C w zależności od stopnia ich reprezentatywności:
Bulwary typu A, pełnostandardowe, charakteryzujące się dużym udziałem nawierzchni utwardzonej, miejscami wypoczynku, elementami dekoracyjnymi i iluminacją planowane są na odcinku śródmiejskim Brdy (od mostów Hypszera do mostu Pomorskiego) oraz na odcinku Wisły (od glinianki do wału przeciwpowodziowego w starym Fordonie).
Bulwary typu B, o standardzie podstawowym, charakteryzującym się mniejszą dekoracyjnością nawierzchni, uboższym programem wyposażenia, form architektonicznych i szaty roślinnej - planowane są na 2 odcinkach Brdy od Czyżkówka po Okole i na Bartodziejach oraz na odcinkach Wisły Brdyujście-glinianka i na wale fordońskim.
Bulwary typu C, charakteryzujące się stabilizowaną nawierzchnią naturalną, planowane są wzdłuż górnego odcinka Brdy w Opławcu i Smukale i dolnego: od mostu Kazimierza Wielkiego do toru regatowego oraz na najdalszym odcinku fordońskiego wału przeciwpowodziowego.
Warto dodać, że planowane są również bulwary wzdłuż Kanału Bydgoskiego (starego i nowego), głównie typu B, jak również mostki nad kanałem, remont parku "nad śluzami" czy też spiętrzenie wody w dawnym korycie Kanału przy rondzie Grunwaldzkim.
Budowa bulwarów jest szczególnie ważna, gdyż w ten sposób udostępnione zostaną okolice rzeki dla masowego wypoczynku mieszkańców i turystów oraz komunikacji rowerzystów.
Wzdłuż Brdy można stworzyć wygodną drogę rowerową wschód-zachód.
Uczytelnienie w krajobrazie miasta dojść do bulwarów, zachęci do korzystania z nich.
Będzie to wejście w inny świat spokoju i dominacji naturalnych form krajobrazu.
Wzdłuż Wisły bulwar umożliwi poznanie przez szerszą grupę mieszkańców uroków tej wielkiej rzeki, grodziska Wyszogród oraz wspaniałych widoków bydgoskiego zakola z "klifowego" brzegu.
|
| . |
Opisane powyżej przedsięwzięcia zawarte w "Programie Rewitalizacji Bydgoskiego Węzła Wodnego" nie wyczerpują zagadnienia właściwej ekspozycji walorów sąsiedztwa Bydgoszczy z Wisłą.
Warto je uzupełnić o inne pomysły dotyczące wyeksponowania pozostałych walorów niezwiązanych bezpośrednio ze szlakiem wodnym: przełomu dolnej Wisły w Fordonie, zespołu parkowo-pałacowego w Ostromecku, rezerwatów nadwiślańskich w zakolu Wisły oraz zboczy dolinnych.
1. Nad zmodernizowanym w przyszłości torem regatowym górować będzie wzgórze im. Bolesława Krzywoustego.
widok ze Wzgórza Krzywoustego na Tor Regatowy
|
Warto włączyć ten wartościowy, a dotychczas bardzo zaniedbany obszar do planów rewitalizacji toru regatowego.
Wzgórze wydaje się świetnym miejscem na urządzenie punktu widokowego z prawdziwego zdarzenia, wraz z tablicą informacyjną oraz ścieżkami, którymi można dojść od strony ul. Toruńskiej, Hutniczej i przyszłego bulwaru nad Brdą.
Plany dotyczące tego miejsca sięgają czasów międzywojennych.
To naprawdę wartościowe miejsce, ale dotychczas zupełnie nieodkryte, a może tylko zapomniane!
2. Dla celów turystycznych i rekreacyjnych warto udostępnić tzw. półwysep w Brdyujściu.
W tym miejscu można podziwiać Wisłę w miejscu zachodniej kulminacji, u nasady największego w Polsce zakola tej rzeki.
Po drugie, można obserwować bujny las łęgowy oraz rezerwat ornitologiczny "Mała Kępa Ostromecka", rozbrzmiewający głosami ptaków po drugiej stronie Wisły.
Wydeptana w tych okolicach ścieżka wskazuje na naturalną potrzebę udostępnienia miejsca dla szerszego ruchu mieszkańców i turystów.
|
Widok z cypla półwyspu w Brdyujściu w kierunku Wyszogrodu
Schemat "eksploracji turystycznej" półwyspu w Brdyujściu na tle mapki topograficznej z lat 60-tych XX (bez śluzy "Czersko Polskie").
|
1 - prowizoryczne miejsce do zaparkowania samochodu.
Miejsce to nie jest zbyt rozległe, ale umożliwia pozostawienie 2-3 aut.
2 - stanowisko widokowe w miejscu zachodniej kulminacji rzeki Wisły (w skali krajowej).
Można tu podziwiać zakręcającą Wisłę oraz dziewicze tereny rezerwatu ornitologicznego na przeciwległym brzegu, skąd często rozbrzmiewają odgłosy dzikiego ptactwa.
3 - szczyt półwyspu i ujście wód Brdy do Wisły
4 - łęg bagienny. Teren ten leży na średnim poziomie wód Wisły
|
Czerwona linia droga gruntowa, którą można przemieszczać się pieszo, bądź rowerem.
Odradzamy poruszanie się samochodem z uwagi na "trudności terenowe", np. głębokie koleiny czy też grząski teren podczas wilgotnej pogody.
Fioletowa linia - dróżka prowadząca na szczyt półwyspu wśród lasu łęgowego. Jak jest długa zależy od stanu wód Wisły.
Podczas stanu niskiego można zauważyć materiał organiczny naniesiony przez rzekę, np. zawieszone na drzewach pniaki, czy gałęzie.
Zielona linia - ścieżka, którą można dojść do bagiennego lasu łęgowego. Wilgotność podłoża zależy od stanu wód Wisły.
|
3. Kolejna sprawa to nobilitujące sąsiedztwo aż trzech nadwiślańskich rezerwatów przyrody.
Rezerwat "Wielka Kępa Ostromecka"
|
Do tej pory nie jest to właściwie wykorzystane, ani wypromowane.
Przy okazji rozbudowy bulwarów oraz punktów informacyjnych w Fordonie warto zamieścić tablice odnoszące się do w.w. rezerwatów.
Po Wielkiej i Małej Kępie Ostromeckiej oraz Lesie Mariańskim należy wyznaczyć ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne, które udostępnią ten teren do szerszego ruchu turystycznego.
4. Wielkim niewykorzystanym bogactwem Bydgoszczy są do tej pory walory rekreacyjno-przyrodnicze i krajobrazowe Zbocza Fordońskiego oraz przełomu fordońskiego Wisły.
Wykorzystanie skarp i zboczy dolinnych w Bydgoszczy wymaga kompleksowego, profesjonalnego programu na podobieństwo planów rewitalizacji węzła wodnego.
Na wykorzystanie turystyczno-rekreacyjne Zbocza Fordońskiego powinno wpływać stymulująco sąsiedztwo sypialni-Fordonu oraz planowanej dzielnicy mieszkaniowej.
Tymczasem budowa wielkiej dzielnicy mieszkaniowej na górnym tarasie Fordonu wciąż pozostaje w sferze dalekosiężnych planów.
Do tej pory Zbocze objęto ochroną w Parku Krajobrazowym, ale wciąż brakuje parkowej infrastruktury.
Jako przykład realizacji dużej wieży widokowej można podać gminę Gniewino na Pomorzu, gdzie za pieniądze UE zrealizowano kompleks turystyczno-rekreacyjny z wieżą widokową "Kaszubskie Oko" (41 m. wysokości), z widokiem na jezioro Żarnowieckie
|
W "Studium Uwarunkowań i Kierunków Rozwoju Przestrzennego Bydgoszczy" dla obszaru górnego tarasu zapisano funkcję mieszkaniową o zabudowie niskiej, skomponowanego z uwarunkowaniami przyrodniczymi (otwarcia widokowe na Wisłę i panoramę miasta).
W strefie przykrawędziowej dopuszcza się wyłącznie obszary zieleni, rekreacji i sportu wraz z systemem ścieżek parkowych.
Zgodnie z wytycznymi urbanistów wzdłuż zbocza Fordońskiego należy wytyczyć promenadę widokową, która stałaby się traktem spacerowym dla pieszych i rowerzystów.
Na wzgórzach węzłowych np. Górze Szybowników powinny być urządzone punkty widokowe z prawdziwego zdarzenia wraz z infrastrukturą.
Ciekawym zamierzeniem byłaby w tym miejscu np. wieża widokowa, która wraz z odpowiednimi tablicami informacyjnymi pełniłaby funkcję edukacyjną.
Piękne panoramy, objaśnienia dotyczące Wisły i regionów fizyczno-geograficznych, widoczny przełom Wisły na pewno byłyby interesujące i zapadałyby w pamięć zwiedzających.
uroczysko "Prodnia"
|
Strefa przykrawędziowa w Fordonie posiada walory podobne do Myślęcinka, a widoki są najrozleglejsze w Bydgoszczy.
Pozostaje je tylko wykorzystać.
Warto również wytyczyć oznakowane ścieżki lub też rodzaj szlaku turystycznego do uroczyska "Prodnia" w Jarużynie, gdzie można obserwować najwęższą dolinę Wisły na odcinku niżowym od Puław do Bałtyku.
Ścieżka powinna mieć formę edukacyjną, a przy uroczysku należy postawić tablicę informacyjną.
Przełom Wisły może stanowić swoiste "odkrycie" dla wielu mieszkańców Bydgoszczy, a zarazem atut promocyjny dla miasta, który obecnie w ogóle nie jest wykorzystywany.
5. Trzeba wykorzystać zespół pałacowo-parkowy w Ostromecku, który wedle zamysłu ś.p. Andrzeja Szwalbego miał stać się "Bydgoskim Wilanowem".
Pałac Mostowskich w Ostromecku
|
Sąsiedztwo dzielnicy mieszkaniowej w Fordonie, która jest powszechnie uważana za ubogą pod względem zaplecza kulturalnego, tylko rolę Ostromecka wzmacnia.
Co prawda od lat dziewięćdziesiątych XX w. rezydencja jest remontowana i jej ranga turystyczna rośnie.
Realizowane konkretne plany zagospodarowania dają szansę na właściwe wykorzystanie zespołu parkowo-pałacowego w Ostromecku na potrzeby Bydgoszczy i regionu.
6. W celu ekspozycji Brdy, Wisły, Wyszogrodu i jego bogatej, lecz mało znanej historii sięgającej średniowiecza, warto byłoby wytyczyć szlak bydgosko-wyszogrodzki im. księcia Przemysła.
Szlak bydgosko-wyszogrodzki łączący dwa XIV-wieczne, książęce grody w obrębie dzisiejszych granic Bydgoszczy.
|
Wiódłby on wzdłuż Brdy i Wisły, łącząc zwiedzanie bydgoskich nadrzecznych zabytków i urządzeń hydrotechnicznych z wypoczynkiem wśród wody i zieleni.
Szlak byłby w pełni dostępny dopiero po budowie nadrzecznych bulwarów do Brdyujścia.
Przy tej okazji uhonorowany mógłby być twórca rangi książęcej dla grodu bydgoskiego i grodu wyszogrodzkiego.
Jedyny piastowski książę, który ustanowił w Bydgoszczy i Wyszogrodzie swą siedzibę, do tej pory nie ma nawet ulicy nazwanej swym imieniem.
|
|
. |
