. |
Bydgoski odcinek Wisły to ogromny - największy w Polsce, dziesięciokilometrowy zakręt tej rzeki, gdzie zmienia ona kierunek o 270 stopni z zachodniego na północno-wschodni.
Wisła opuszcza tutaj ostatecznie Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką i odtąd kieruje się wprost ku Bałtykowi.
Zakole rozpoczyna się w Solcu Kujawskim, kończy za Ostromeckiem. Nasada zakola w Brdyujściu - widoczna z grodziska Wyszogród - jest najdalszym miejscem, gdzie Wisła sięga na zachód.
Wielkie zakole to przyciągający wzrok, charakterystyczny punkt na mapie Polski, znak odniesienia dla położenia Bydgoszczy.
Szerokość rzeki wynosi tutaj około 0,5 km, głębokość średnio 3,5-4,0 m, a przepływ ok. 90% notowanego przy ujściu Wisły do morza.
Między Ostromeckiem, a Kozielcem Wisła ponownie dwukrotnie zakręca, na mniejszą skalę.
Wody Wisły w granicach miasta należą do III klasy czystości.
Czym charakteryzuje się Bydgoskie Zakole Wisły?
Jakie są cechy i zjawiska wyróżniające ten odcinek Wisły?
Asymetria
Widoczna jest asymetria środowiskowa między terenami graniczącymi z zakolem od wschodu i zachodu.
Wschodni brzeg zakola zajmują dzikie tereny, pełne starorzeczy, stawów, rozlewisk, bagien, łąk i lasów łęgowych wierzbowo-topolowych. Znajdują się tam dwa rezerwaty przyrody na terenach zalewowych i trzeci obejmujący nadwiślańskie grądy. Tereny zalewowe porasta nadrzeczna wiklina z gęstwiną wierzby krzewiastej i kilkusetletnimi topolami.
Tymczasem brzeg zachodni jest bardziej "ucywilizowany". Niziny zagospodarowano na cele rolnicze i rekreacyjne, a wysoczyzna stanowi teren zurbanizowany.
Łęgi
Wnętrze Zakola stanowi największy zwarty teren łęgów w Dolinie Dolnej Wisły.
Kilkaset hektarów lasów łęgowych jest największym ich skupieniem na całym odcinku Doliny Dolnej Wisły. Większość z nich jest chroniona w rezerwatach "Wielka Kępa Ostromecka" oraz "Mała Kępa". Obecna tam bujna roślinność przypomina deszczowe lasy tropikalne w europejskim wydaniu. Obecne tu bogactwo gatunkowe ptaków przyczyniło się do stworzenia rezerwatu ornitologicznego.
Klif
Bydgoskie zakole Wisły graniczy od zachodu z trzema mikroregionami:
Dwie z nich: Niziny Łęgnowsko-Otorowska i Fordońska stanowią tereny zalewowe i są obwałowane, zaś Wysoczyzna Fordońska graniczy z rzeką tworząc 15-23 metrową, malowniczą skarpę.
W tym miejscu, na odcinku około kilometra od zakładów zbożowych po Park Milenijny rzeka bezpośrednio podcina zbocza. Zachłanna rzeka w okresie niecałych 700 lat wchłonęła większość wałów grodziska Wyszogród, który został zbudowany na krawędzi wysoczyzny.
Mielizna
Na wschodnim brzegu rzeki, naprzeciw grodziska Wyszogród, podczas niskiego stanu wody
- tworzy się ogromna mielizna.
To skutek erozji rzeki, która podmywa północno-zachodni brzeg, osadzając na przeciwległym materiał osadowy. Proces tworzenia mielizny związany jest ponadto z geometrią zakola Wisły oraz usytuowaniem niosących wody odnóg Brdy.
Łacha wiślana jest miejscem znacznej koncentracji dzikiego ptactwa, np. kormoranów, bociana czarnego, łabędzi, gęgawy, kaczek, żurawi, mewy, rybitwy i innych gatunków.
Od strony prawego brzegu na mieliznę można dostać się często suchą nogą, lub pokonując niewielki bród. Duży obszar piasku stanowi ogromną wiślaną plażę.
Bydgoski Węzeł Wodny
Z zakolem od zachodu graniczą urządzenia hydrotechniczne Bydgoskiego Węzła Wodnego. Tutaj w latach siedemdziesiątych XIX wieku podpiętrzono o 5 m Brdę w jazie "Czersko Polskie", a śluza umożliwia wpłynięcie statków w kierunku Odry. Wskutek prac hydrotechnicznych powstał naturalny tor regatowy, dawnej zwany portem drzewnym.
Przylądek
Na wierzchołku półwyspu wcinającego się między Brdę, a Wisłę znajduje się punkt widokowy na zakole Wisły. To tutaj znajduje się zachodnia kulminacja tej rzeki, skąd można ją obserwować w pełnej okazałości - największą polską rzekę zakręcającą o 180 stopni. Tego nigdzie w kraju się nie zobaczy poza tym miejscem.
Ptaki
Bydgoskie zakole Wisły wraz z całą Doliną Dolnej Wisły jest uznana za ostoję ptasią o znaczeniu europejskim.
Jednym z terenów pobytu i zimowania łabędzi w Bydgoszczy jest zachodni brzeg rzeki na odcinku obok słodowni. Trudno przechadzając tamtędy, zwłaszcza zimą - nie spotkać stad ptaków.
Natomiast brzeg wschodni pełen łęgów, stanowi ostoję lęgową dziesiątek gatunków ptactwa. Projektuje się tam ornitologiczny rezerwat przyrody "Mała Kępa".
Most fordoński
Wisłę między Fordonem, a Ostromeckiem przecina most drogowo-kolejowy.
To strategiczna przeprawa, wybudowana za 10 mln marek w złocie w latach 1891-93 r. przez Niemców wg projektu radcy Georga Christopha Mehrtensa łącząca dawniej Rzeszę z Prusami Wschodnimi. Most był w tym czasie najdłuższym obiektem w Niemczech (1325 m). W 1920 r. został najdłuższym mostem w Rzeczpospolitej.
Most w wersji powojennej - odbudowany po zniszczeniach wojennych stanowi połączenie Bydgoszczy z Toruniem. Jego długość wynosi 1 km.
Tereny ochronne
Zakole Wisły objęte jest ochroną w Zespole Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych oraz w sieci Natura 2000. Ponadto w zakolu znajdują się 2 rezerwaty łęgowe "Wielka Kępa Ostromecka" ustanowiony w 1953 r. jako pierwszy rezerwat w okolicy Bydgoszczy, projektowany rezerwat ornitologiczny "Mała Kępa"oraz jeden obejmujący grądy zboczowe "Las Mariański".
W ten sposób znajduje potwierdzenie znaczna wartość krajobrazowo-przyrodnicza tego obszaru.
Zbocza i wzgórza
Zakole Wisły ograniczają 3 zbocza sąsiadujących wysoczyzn. Dwa z nich stanowią granicę morenowych Pojezierzy, zaś od południa góruje nad Wisłą wysoki taras pradoliny.
Zbocze Fordońskie od zachodu i Zbocze Mariańskie od wschodu są elementem przełomu Wisły. Zbocze Łęgnowskie od południa jest częścią systemu tarasów kotliny bydgosko-toruńskiej. Każde ze zboczy posiada wzgórze węzłowe, z którego rozpościerają się ciekawe widoki.
W tekście wykorzystano zdjęcia lotnicze aut. Roberta Sawickiego
|
|